९ वर्षपछि फाइनलमा पुगेको आरसीबी कसरी आईपीएल च्याम्पियन बन्यो ?

काठमाडौँ । आईपीएल २०२५ ले नयाँ विजेता पाएको छ । रोयल च्यालेन्जर्स बैंगलोर (आरसीबी)ले १८ सिजनमा आफ्नो पहिलो उपाधि जित्यो ।

मंगलबार अहमदाबादको नरेन्द्र मोदी स्टेडियममा भएको फाइनलमा पञ्जाब किंग्सलाई ६ रनले पराजित गर्दै आरसीबी च्याम्पियन बनेको हो ।

आईपीएलमा पहिलो पटक कप्तानी गरिरहेका रजत पाटीदारले घरेलु मैदान बाहिर (अवे) सबै खेलहरू आरसीबीलाई जित दिलाए ।

टोलीले ११ खेल जित्यो । ९ फरक खेलाडीहरू खेलका उत्कृष्ट खेलाडीहरूका रुपमा देखा परे ।

यसैबीच, आरसीबी पहिलोपटक कसरी च्याम्पियन बन्न सफल भयो भन्नेबारे यहाँ चर्चा गरौँ ।

प्रत्येक खेलाडीको फरक भूमिका
आरसीबीको प्रतियोगिता जित्ने रणनीति मेगा लिलामी अघि नै बन्न थाल्यो । जब मेन्टर दिनेश कार्तिकले निर्देशक मो बोबट र प्रशिक्षक एन्डी फ्लावरसँग योजना बनाए र उत्कृष्ट टोली किन्यो ।

क्रिस गेल, एबी डिभिलियर्स, ग्लेन म्याक्सवेल र फाफ डु प्लेसिस जस्ता ठूला खेलाडीहरूमा बाजी लगाएको आरसीबीले यस पटक विराट कोहली बाहेक अरू कुनै पनि ठूला खेलाडीलाई रिटेन गरेन ।

आरसीबीको युट्युब च्यानलमा, कार्तिकले व्यवस्थापनले प्रत्येक भूमिकाका लागि फरक–फरक खेलाडीहरू कसरी किनेको थियो भनेर वर्णन गरे । टोलीले ओपनिङ, मिडल अर्डर, फिनिसिङ, स्पिन, पावरप्ले र डेथ बलिङका लागि उत्कृष्ट खेलाडीहरूको विकल्पहरू निर्णय गर्‍यो ।

लिलामीमा उत्कृष्ट खेलाडीहरू मात्र किनिन्थ्यो । यदि उत्कृष्ट फेला परेन भने दोस्रो उत्कृष्ट खेलाडी किनिन्थ्यो, तर आरसीबीले भूमिकामा आधारित खेलाडीहरूमा मात्र ध्यान केन्द्रित गरेको थियो । जसको परिणामस्वरूप बैंगलोरले लिलामीपछि उत्तम टोली बनायो ।

पञ्जाब किंग्स र दिल्ली क्यापिटल्सले पनि समान टोलीहरू बनाए । पञ्जाब उपविजेता रह्यो भने दिल्ली पाँचौं स्थानमा रहँदै बाहिरियो, तर बैंगलोरले च्याम्पियन बनेर आफ्नो लिलामी रणनीति सही प्रमाणित गर्‍यो ।

५ ब्याट्सम्यानको स्ट्राइक रेट १७०ं माथि
आरसीबीले प्रतियोगितामा ब्याटिङ अलराउन्डरहरू सहित ११ ब्याट्सम्यानहरूलाई प्रयास गर्‍यो । तीमध्ये ५ जनाको स्ट्राइक रेट १७० भन्दा बढी थियो, जसको अर्थ उनीहरूको भूमिका निरन्तर आक्रमण गर्नु थियो । यसमा रोमारियो शेफर्ड, टिम डेभिड, जितेश शर्मा, ज्याकब बेथेल र फिल साल्ट समावेश थिए ।

बैंगलोरका ४ ब्याट्सम्यानले २५० भन्दा बढी रन बनाए । तीमध्ये विराट कोहलीले ६५७ रन बनाएर शीर्ष स्थानमा रहे । ओपनिङमा फिल साल्टले उनलाई राम्रो साथ दिए, जसले १७५ भन्दा बढीको स्ट्राइक रेटमा ४०३ रन बनाए ।

१० खेल खेलेर घाइते भएर प्रतियोगिताबाट बाहिरिएका देवदत्त पडिक्कलले पनि १५० को स्ट्राइक रेटमा २४७ रन बनाए । कप्तान पाटीदारले पनि ३१२ रन बनाए । यी चारै जनाले मिलेर आरसीबीको तल्लो मध्यक्रममा दबाब बढ्न दिएनन् ।

फिनिशरहरूमा दबाब बढ्दा पनि जितेश, डेभिड र शेफर्डले अवसरको फाइदा उठाउँदै टोलीलाई जित दिलाए । लिग चरणको अन्तिम खेलमा, जब आरसीबीले शीर्ष–२ मा पुग्न २२८ रन पछ्याउनुपरेको थियो, विकेटकिपर जितेशले ३३ बलमा ८५ रन बनाएर बैंगलोरलाई जित दिलाए ।

४ बलरले १३ भन्दा बढी विकेट लिए
आरसीबीले बलिङ युनिटमा पनि धेरै परिवर्तन गरेन । जोश हेजलवुड, यश दयाल र भुवनेश्वर कुमारलाई नयाँ बलले डेथ ओभरहरू ह्यान्डल गर्ने जिम्मेवारी दिइएको थियो भने स्पिनरहरू कृणाल पाण्ड्या र सुयश शर्मालाई बीचको ओभरमा रन रोक्ने जिम्मेवारी दिइएको थियो ।

दुबै स्पिनरहरूले ८.५० भन्दा कमको इकोनोमी रेटमा रन दिए र २५ विकेट लिए । कृणालले फाइनलमा पनि इकोनोमी बलिङ गरे र केवल १७ रनमा २ ठूला विकेट लिए ।

चोटका कारण हेजलवुडले केवल १२ खेल खेल्न सके, तर उनले २२ विकेट लिए । भुवनेश्वर कुमारसँगै, उनले पावरप्लेमा आरसीबीको बलिङमा दबाब बढ्न दिएनन् । यदि भुवनेश्वर र हेजलवुड कहिल्यै फ्लप भए भने, बायाँ हाते तेज गेंदबाज यश दयाल तेस्रो स्पेलमा आएर विकेट लिने थिए । आरसीबीका फास्ट बलरहरूले ६४ विकेट लिए, जुन एमआई र एसआरएचपछि प्रतियोगितामा सबैभन्दा धेरै थियो ।

यदि पाँचै बलर सफल नभएको भए, रोमारियो शेफर्डले १–२ ओभर बलिङ गर्थे र ठूलो विकेट लिन्थे । फाइनलमा पनि उनले पञ्जाबका कप्तान श्रेयस अय्यरलाई केवल १ रनमा क्याच गराए र आरसीबीमाथि प्रभुत्व जमाए । शेफर्डले ८ खेलमा ११ को इकोनोमीमा रन दिनुका साथै ६ विकेट पनि लिए ।

एक–दुई नभई नौ फरक नायकहरू देखा परे
आरसीबीको उपाधि जित्ने अभियानको सबैभन्दा राम्रो पक्ष भनेको १२ खेलमा टोलीका ९ फरक खेलाडी प्लेयर अफ द म्याच बन्नु थियो ।

टिम डेभिडले यो पुरस्कार टोली हारेको बेला पनि पाएका थिए, किनभने उनको प्रदर्शनले आरसीबीलाई धेरै कठिन पिचमा सम्मानजनक स्कोरमा पुग्न मद्दत गरेको थियो ।

बेंगलोरका प्लेयर अफ द फाइनल क्रुणाल पाण्ड्याले यो अवार्ड ३ पटक जितेका छन्, जुन टोलीमा सबैभन्दा धेरै हो । उपाधि खेल बाहेक, उनले दिल्लीविरुद्ध ब्याटिङ र कोलकाता विरुद्ध बलिङका लागि प्लेयर अफ द म्याच अवार्ड पाए ।

उनीपछि, कप्तान रजत पाटीदारले २ वटा अवार्ड जिते, दुवै अवार्ड सबैभन्दा सफल आईपीएल टोली मुम्बई र चेन्नई विरुद्ध आएका थिए । यी बाहेक, ७ फरक खेलाडीहरू पनि आफ्नो प्रदर्शनको आधारमा १–१ पटक प्लेयर अफ द म्याच बने ।

घरेलु मैदान बाहिर ९० प्रतिशत खेल जित्नु
१८ औं सिजनमा पञ्जाब र बैंगलोर त्यस्ता केही टोली थिए जसले घरेलु मैदानभन्दा बाहिर धेरै खेल जितेका थिए । बैंगलोरले १५ मध्ये १० खेल आफ्नो घरेलु मैदान बाहिर खेलेको थियो र त्यसमध्ये ९ खेल जितेको थियो ।

घरबाहिर आरसीबीको एक मात्र हार लखनउमा सनराइजर्स हैदराबाद विरुद्ध थियो, जसमा जितेश शर्मा कप्तान थिए । रजत पाटीदारको कप्तानीमा, टोलीले घरेलु मैदान बाहिर सबै ८ खेल जित्यो, जसमा क्वालिफायर–१ मा जित, मुल्लानपुर र अहमदाबादमा पञ्जाब किंग्सविरुद्धको फाइनल समावेश छ ।

३ फाइनल हारे, अब सफलता मिल्यो
आरसीबी प्रतियोगिताको छनोट टोलीहरूको हिस्सा हो, जसले २००८ देखि आईपीएल खेल्दै आएको छ । २०२४ सम्म, टोलीसँग उपलब्धिको नाममा कुनै ट्रफी थिएन, तर टोली ३ पटक फाइनलमा पुगेको थियो । आरसीबीले २००९, २०११ र २०१६ मा ३ फाइनल खेलेको थियो, तर तीनै वटा हार्यो ।

२०२५ भन्दा पहिले, संयोगवश बैंगलोरको लागि टोलीले पछ्याउने क्रममा तीनवटै फाइनल हारेको थियो । २००९ मा, आरसीबीले डेक्कन चार्जर्सविरुद्ध टस जित्यो, तर खेल ६ रनले हारेको थियो । २०११ र २०१६ मा, टोलीले टस हार्यो र पहिले बलिङ गर्नुपर्‍यो जसमा चेन्नई र हैदराबादसँग हार्यो ।

१८ सिजनमा पहिलो पटक, आरसीबीले फाइनलमा पहिले ब्याटिङ गर्ने मौका पायो । अहमदाबादको ब्याटिङमैत्री पिचमा टोलीले १९० रन मात्र बनाउन सक्यो । जुन बराबर स्कोर भन्दा लगभग १५–२० रन कम थियो, किनभने पञ्जाबले सोही मैदानमा मुम्बई विरुद्ध क्वालिफायर–१ मा एक ओभर बाँकी रहँदा २०४ रन पछ्याएको थियो ।

तर, यस पटक आरसीबीले आफ्नो उत्कृष्ट बलिङको आधारमा आफ्नो भाग्य परिवर्तन गर्‍यो र पञ्जाबलाई १८४ रनमा सीमित गर्‍यो र उपाधि जित्यो । अर्थात्, आरसीबीको भाग्यमा पहिलो आईपीएल जित्ने कुरा लेखिएको थियो भन्नु गलत हुनेछैन, पछ्याएर होइन तर स्कोरको रक्षा गरेर ।

यद्यपि, बैंगलोरभन्दा पहिले सनराइजर्स हैदराबाद, डेक्कन चार्जर्स, चेन्नई सुपर किंग्स (३ पटक) र मुम्बई इन्डियन्स (४ पटक) ले पनि पहिले ब्याटिङ गर्दै आईपीएलको फाइनल जितेका छन् ।

च्याम्पियन कोहलीको साथ
भारतका लागि सबै आईसीसी ट्रफी जितेका विराट कोहलीसँग २०२४ सम्म आईपीएल ट्रफी थिएन । जसका कारण उनी प्रायः सामाजिक सञ्जालमा ट्रोल हुन्थे । भनिन्थ्यो कि कोहली आरसीबीका लागि अभिशाप हुन्, जबसम्म उनी त्यहाँ छन्, बैंगलोरले आईपीएल जित्न सक्दैन ।

यी सबैका बाबजुद पनि, कोहलीले आरसीबी छोडेनन् र फ्रान्चाइजले पनि उनलाई छोडेन । १८ औं सिजन अघि, आरसीबीले कोहलीलाई २१ करोड रुपैयाँ दिएर रिटेन गर्यो । उनले लगातार तेस्रो सिजनमा ६०० भन्दा बढी रन बनाए र ब्याटिङको जिम्मेवारी सम्हाले ।

फाइनलमा उनले ३५ बलमा ४३ रनको सुस्त इनिङ खेले, तर खेल समाप्त भएपछि उनको इनिङका कारण आरसीबीका बाँकी ब्याट्सम्यानहरूले विकेटको चिन्ता नगरी स्वतन्त्र रूपमा सट खेल्न पाए । टोलीले १९० रन बनाएको थियो, जसमा कोहली सर्वाधिक रन बनाउने खेलाडी थिए ।

जब पञ्जाबले पाँचौं ओभरमा आफ्नो पहिलो विकेट गुमायो, कोहलीले आफ्नो परम्परागत शैलीमा उत्सव मनाउन थाले । उनको कार्यबाट स्पष्ट थियो कि उनले जितको आशा त्यागेका छैनन् ।

पञ्जाबको प्रत्येक विकेटसँगै उनीहरूको आशा बढ्दै गयो । अन्तिम ६ बलमा २९ रन बचाउनु पर्दा पनि कोहलीको आँखामा हारको डर स्पष्ट देखिन्थ्यो ।

२० औं ओभरको पहिलो दुई डट बल जोश हेजलवुडले फाल्ने बित्तिकै कोहलीको आँखा रातो भयो । उनी भावुक भए । खेलपछि विराटले भने कि त्यो क्षणमा उनले आरसीबीसँग बिताएका १७ सिजनको असफलता आफ्नो अगाडि देखे ।

उनलाई लाग्यो कि पर्खाइ सफल भयो । खेल सकिएपछि विराटले आफ्नो अनुहार मैदानमा लुकाए र धुरुधुरु रुन थाले । उनको आँसुले हरेक क्रिकेट फ्यानलाई केही हदसम्म भावुक बनायो ।

जब कोहलीले ट्रफी लिएर उत्सव मनाउन थाले, स्टेडियममा उपस्थित प्रत्येक आरसीबी फ्यानको तपस्या पूरा भएको जस्तो महसुस भयो । बैंगलोरका फ्यानहरूले १७ वर्षदेखि जुन वफादारीको बारेमा कुरा गरिरहेका थिए, त्यसको प्रतिफल आरसीबीले ट्रफी जितेर पायो ।

अर्कोतर्फ, विराट १२ महिना भित्रमा भाग लिएका हरेक प्रतियोगितामा च्याम्पियन पनि बने । २९ जुन २०२४ मा उनले भारतको लागि टी–२० विश्वकप जिते, ९ मार्च २०२५ मा उनले च्याम्पियन्स ट्रफी जिते र अब जुन ३ मा उनले आईपीएल जिते ।