आयोडिन नुनको प्रयोग गरौँ

काठमाडौं : आयोडिन मानिसको लागि दैनिक रूपमा नभई नहुने तत्व मध्ये पर्छ । समुद्रबाट प्राप्त हुने प्राकृतिक खाद्य पदार्थ सेलफिस, फिस, कर्डफिस आदि तथा समुद्रमा पाइने वनस्पति तथा तरकारीजन्य हरियो खाद्य पदार्थमा सबैभन्दा बढी आयोडिन पाइन्छ ।

तर नेपालमा समुद्र नभएकाले सरकारले नुनका माध्यमबाट नागरिकलाई आयोडिन प्रदान गर्दै आइरहेको छ । शरीरमा आवश्यक पर्ने आयोडिनको मात्रा प्राप्त गर्न नेपालमा आयोडिन मिश्रित नुनको सेवन गर्नुपर्ने हुन्छ । सरकारले सन् २०२० देखी प्रत्येक वर्ष फेब्रुअरी महिनालाई आयोडिन महिनाका रूपमा पनि मनाउँदै आएको छ ।

शरीरमा आयोडिनको कमीले गर्भवती महिलालाई असर पर्छ । गर्भ तुहिने, मृत बच्चा जन्मने, अविकसित दिमाग भएको शिशु जन्मने, शारीरिक रूपमा विकलांक हुने लगायत सम्भावना हुन्छ । त्यस्तै आयोडिनको कमी भएका बालबालिकाको मानसिक विकास राम्ररी नहुने, पढाइमा कमजोर हुने, सुस्त मनस्थिति, बोल्न नसक्ने, आँखा डेडो हुने र शारीरिक विकासमा पनि बाधा पुग्छ ।

वयस्कहरूमा आयोडिनको कमी भएमा गलगाँड आउने, थाइराइड, मानसिक क्षमतामा कमी, शारीरिक क्षमतामा कमी जस्ता असर देखिन्छन् । बालबालिकामा हुने न्यूरोलोजिकल क्रेटिनिज्मको मुख्य कारण आयोडिनको कमी नै हो । तसर्थ आयोडिनको दैनिक सेवन गर्नु अनिवार्य छ ।

आयोडिनलाई सूक्ष्म पोषक तत्व भनिन्छ । यो खनिज पदार्थ हरेक वयस्क व्यक्तिलाई दैनिक रूपमा करिब १५० माइक्रो ग्राम, गर्भवती महिलाका लागि दैनिक करिब २५० माइक्रो ग्राम र पाँच वर्षमुनिका बालबालिकालाई दैनिक करिब ९० माइक्रो ग्राम आवश्यक पर्छ । नेपालमा आयोडिन प्राप्त गर्ने एक मात्रै माध्यम नुन हो ।

कसै कसैले आयोडिनयुक्त नुनको साटो बिरे नुन र सिदे नुनको प्रयोग गर्ने गरेका छन् । तर यस्ता नुनमा शरीरलाई चाहिने आयोडिन पर्याप्त हुँदैन । नेपाल जस्तो समुद्री सतह भन्दा टाढा भएको र समुद्री खाना कम खाइने मुलुकमा आयोडिनयुक्त नुन पनि सेवन नगर्दा यसको कमीका कारण विभिन्न स्वास्थ्य समस्या देखिन सक्छन् ।

नुनमा आयोडिन मिसाएर उपयोग गर्न थालेपछि त्यसको कमीले हुने स्वास्थ्य समस्या निर्मूल हुनेतिर गइरहेको छ । तर आयोडिनयुक्त नुनको सेवन गर्न छोडे ती स्वास्थ्य समस्या फेरि दोहोरिन सक्छन् । त्यसैले अन्य नुनको प्रयोग भन्दा आयोडिनयुक्त नुन नै प्रयोग गर्नु उपयुक्त हुन्छ । आयोडिनयुक्त नुन सहज रूपमा नागरिक समक्ष पुग्ने वातावरण सृजना गर्न सके यसको प्रयोग अझै बढ्न सक्छ ।

त्यस कारण स्थानीय सरकारले सबै नागरिकले सहज रूपमा आयोडिन नुन पाउने व्यवस्था मिलाउनुपर्दछ । आयोडिन नुनको बारेमा जानकारी नभएकाहरूलाई जानकारी दिने, आयोडिनका फाइदाहरूका बारेमा जनचेतना फैलाउने लगायतका कार्यहरू पनि गरिनुपर्दछ । आयोडिनले शारीरिक र मानसिक रूपमा स्वास्थ्य रहन सहयोग गर्ने भएकाले यसको प्रयोग गर्नु अनिवार्य देखिन्छ ।