के जाडोमा मेवा खानु हुन्छ ?

काठमाडौँ : जाडो मौसमले स्वास्थ्यका लागि धेरै चुनौती ल्याउँछ । कम तापक्रम र घामको कमीका कारण रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर हुन्छ । यसले धेरै रोगको जोखिम बढाउँछ। 

यस्तो अवस्थामा रोग प्रतिरोधी क्षमता बढाउन आफ्नो आहारमा केही परिवर्तन गर्न आवश्यक हुन्छ । यसका लागि मानिसहरूले आफ्नो आहारमा फलफूल र तरकारीहरू समावेश गर्छन्।

अहिले बजारमा वर्षभरि नै प्रायः सबै फलफूल पाइन्छ । यस्तो अवस्थामा कुन मौसममा कुन फल खानुपर्छ भन्ने कुरा कतिपयले बुझ्न सक्दैनन् । यी फलहरू मध्ये एक मेवा हो । 

यसको बारेमा एउटा मिथक पनि छ, मेवा जाडोमा खानु हुँदैन। यसलाई खाने उपयुक्त समय गर्मी मौसम हो। यहाँ मेवाबारे केही जानकारी दिने प्रयास गरिएको छ ।

• मेवामा कुन पोषक तत्त्व पाइन्छ ?

मेवालाई आवश्यक पोषक तत्त्वहरूको ‘पावर हाउस’ भनिन्छ। भिटामिन सी प्रचुर मात्रामा पाइने फलमध्ये मेवा पनि एक हो । यसबाहेक यसमा क्याल्सियम, भिटामिन, कार्बोहाइड्रेट, फाइबर, पोटासियमलगायत धेरै पोषक तत्त्वहरू पाइन्छ। 

• जाडोमा मेवा खानुहुन्छ ?

सामान्यतया मानिसले मेवालाई चिसो प्रकृतिको फल मान्छन्। यही कारणले गर्दा उनीहरू जाडोमा यसलाई खाँदैनन् । तर मेवामा न्यानो स्वभाव हुन्छ र यसलाई चिसो मौसममा पनि खान सकिन्छ । यसलाई दैनिक खाँदा धेरै रोगबाट बच्न सकिन्छ ।

• जाडोमा मेवा स्वास्थ्यका लागि कत्तिको फाइदाजनक छ?

जाडो होस् वा गर्मी, मेवा उत्तिकै फाइदाजनक हुन्छ । जाडोमा मानिसले पानी कम पिउने गर्दा डिहाइड्रेसन हुने खतरा बढ्छ । मेवामा पानीको मात्रा धेरै हुन्छ, जसले हामीलाई यो मौसममा डिहाइड्रेसनबाट बचाउँछ।

यसबाहेक जाडोमा हाम्रो रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर हुन्छ । यस्तो अवस्थामा मेवामा पाइने भिटामिन सी र एन्टिअक्सिडेन्टले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई मजबुत बनाउन मद्दत गर्छ । यसले भाइरल सङ्क्रमण र मौसमी रोगसँग लड्ने क्षमता बढाउँछ। मेवामा एन्टी इन्फ्लेमेटरी गुण हुन्छ, जसले शरीरमा कुनै पनि प्रकारको सुन्नेको कम गर्छ।

मेवामा पाइने फाइबर, भिटामिन र मिनरल्सले जाडो मौसममा रक्तचापको स्तरलाई कायम राख्छ । यसको नियमित सेवनले मुटु रोगको खतरा कम हुन्छ । मेवामा पाइने भिटामिन सी र ए छालाका लागि फाइदाजनक हुन्छ । समग्रमा, मेवा हाम्रो समग्र स्वास्थ्यको लागि लाभदायक छ। 

• मेवा खाने सही समय कुन हो ?

मेवा जुनसुकै बेला पनि खान सकिन्छ तर बिहान खाली पेटमा खानु बढी फाइदाजनक हुन्छ । यसले पेट सफा राख्छ र पाचन प्रणाली राम्रोसँग काम गर्छ। यसका अलावा दिउँसो मेवा पनि खान सकिन्छ । तर, रातमा मेवा खानु हुँदैन । यसले कतिपयलाई एसिडिटी हुनसक्छ ।

• मेवा खाने सही तरिका के हो?

मेवा किन्दा यो ताजा र पाकेको छ भनी सुनिश्चित गर्नुहोस्। यसपछि, यसलाई राम्ररी धुनुहोस् र खानु अघि यसको बोक्रा फाल्नुहोस् । त्यसपछि मेवालाई बिचबाट काट्नुहोस् र यसको बीउ निकाल्नुहोस्। यसपछि, तपाईं मेवालाई सानो टुक्रामा काटेर सजिलैसँग खान सक्नुहुन्छ।

यसबाहेक, तपाईं मेवा शेक (जूस) वा स्मूदी पनि बनाउन सक्नुहुन्छ र पिउन सक्नुहुन्छ। ख्याल गर्नुहोस् कि मेवा खाएपछि तुरुन्तै पानी पिउनु हुँदैन। यसले पाचन प्रणालीलाई असर गर्न सक्छ।

• आफ्नो आहारमा मेवालाई कति सम्म समावेश गर्नु उचित हो ?

दैनिक १००-२०० ग्राम वा एक कचौरा काटेको मेवा खानु एकदमै सही हो। तर, यो व्यक्तिको शारीरिक क्षमता र उसको उमेरमा पनि भर पर्छ। मेवा धेरै खानु पनि हानिकारक हुन सक्छ।

• काँचो मेवा खानु पनि फाइदाजनक छ ?

काँचो मेवामा पनि धेरै पोषक तत्त्व पनि पाइन्छ। पाकेको मेवा जस्तै यो स्वास्थ्यका लागि पनि फाइदाजनक हुन्छ । तपाईं आफ्नो आहारमा कच्चा मेवा धेरै तरिकामा समावेश गर्न सक्नुहुन्छ। 

काँचो मेवाबाट तरकारी बनाएर खान सकिन्छ ।

यसलाई दालमा मिसाएर पनि खान सकिन्छ ।

यसलाई उमालेर वा सलादको रूपमा पनि खान सकिन्छ।

मेवाको हलुवा पनि बनाइन्छ ।

मेवाको अचार पनि बनाइन्छ ।

• मधुमेहका बिरामीले पनि मेवा खान सक्छन् ?

मधुमेहका बिरामीले पनि मेवा खान सक्छन् । मेवामा कम ग्लाइसेमिक इन्डेक्स हुन्छ, त्यसैले यसले रगतमा चिनीको मात्रा छिटो बढाउँदैन।

• धेरै मेवा खाँदा कुनै हानि हुन्छ ?

मेवा खानुका धेरै फाइदा छन् तर यसका केही सम्भावित हानि पनि हुन सक्छन्, जसलाई ध्यानमा राख्नु जरुरी छ । कसै-कसैलाई मेवा धेरै खाँदा छालामा दाग वा चिलाउने जस्ता छालाको एलर्जी हुन सक्छ।

मेवामा पाइने फाइबरका कारण धेरै मेवा खाँदा पाचन प्रणालीमा हानि पुर्‍याउँछ ।

मुटु रोगबाट ग्रसित व्यक्तिले धेरै मेवा खाँदा पनि हानि हुन सक्छ । यसले मुटुको धड्कन कम गर्न सक्छ।

यदि तपाईँलाई कुनै प्रकारको स्वास्थ्य समस्या छ भने चिकित्सकको सल्लाहबिना मेवा नखानुहोस् ।

• कस्ता व्यक्तिले मेवा खानु हुँदैन ?

गर्भवती महिला, पखाला लागेका र पेटको इन्फेक्सन भएका व्यक्तिले मेवा खानु हुँदैन ।