यस कारण सबैलाई ‘ढोग’ दिइँदैन !

बझाङ : सुदूरपश्चिम तथा कर्णालीको सांस्कृतिक र भाषिक पहिचानका झल्काउने शब्दहरूमध्ये एक “ढोग दियाँ” हो।

यसको प्रयोग परम्परादेखि नै सम्मान र श्रद्धा प्रकट गर्न गरिन्छ । यद्यपि हालैका केही सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताहरू र कलाकारहरूले यसलाई मजाकको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्। यसमा सुदूरपश्चिमको संस्कृतिप्रति देखाएको असंवेदनशीलता र अपमान देखिन्छ। यस लेखमा म यस प्रवृत्तिका विभिन्न पक्ष र यसले सुदूरपश्चिमका जनताको भावनामा कसरी असर गरेको छ भन्ने कुरा चर्चा गर्दै छु ।

ढोग दियाँ र यसको सांस्कृतिक महत्व

“ढोग दियाँ” शब्दको सामान्य अर्थ भनेको सम्मानजनक अभिवादन हो, जुन विशेषतः वृद्ध, गुरु, वा परिवारका वरिष्ठ सदस्यलाई आदरपूर्वक गरिन्छ। यसलाई सम्मानको प्रतीक पनि मानिन्छ। हत्तपत्त सबैलाई ढोग दिने र पाउ छुने परम्परा सुदूरपश्चिमेली समुदायमा छैन । नजिकका आफन्त, इष्टमित्र र मान्यजनहरुलाई ढोग दियाँ भन्दै शिरले पाउमै छुने परम्परा छ । पश्चिमका समुदायमा यस शब्दले विशेष महत्व राख्छ । यहाँका बासिन्दाले यो शब्दलाई धार्मिक, सामाजिक र पारिवारिक सन्दर्भमा गम्भीरताका साथ प्रयोग गर्छन्। ढोग गर्दा शिर झुकाएर आदर र श्रद्धा जनाउने चलन छ, जसले सम्बन्धको गहिराइ र आत्मियतालाई व्यक्त गर्छ । नमस्कार चाही सबैलाई चल्छ । ढोग दियाँ भन्दै हातको इशारा दिँदै जाने प्रचलन सुदूर्पश्चिमी संस्कृतिप्रतिको अपमान हो । 

सामाजिक सञ्जालमा यसको अपमान 

हालैको केही घटनाहरूमा, “ढोग दियाँ” शब्दलाई सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरू, विशेष गरी टिकटकमा, ट्रोल र मजाकको रूपमा प्रयोग गरिएको छ। यो प्रवृत्ति न केवल शब्दको अपमान हो, यसले पश्चिमी समाजको संस्कृतिलाई पनि नकारात्मक असर पुर्याउँछ। यसको धेरै व्यक्तिहरू देउडा गायक नरेन्द्रराज रेग्मी, नन्दकृष्ण जोशी, भाषा संरक्षक तुल्सी पण्डित जस्ता प्रबुद्ध समुदायका सदस्यहरूले आलोचना गरेका छन्। उनीहरूको भनाइअनुसार यस्ता शब्दहरूको मजाक बनाउनु भनेको सांस्कृतिक मूल्य र परम्पराको अपमान गर्नु हो। 

यो कार्य केवल गम्भीरता र सांस्कृतिक अर्थलाई खेर फाल्नु मात्र होइन, यसले समाजका अन्य सदस्यको आत्मसम्मानमा पनि ठेस पुर्याउन सक्छ। “ढोग दियाँ” र “जदौ” जस्ता शब्दहरूलाई हामीले केवल शब्दको रूपमा नहेरी तिनका गहिरा सांस्कृतिक र भावनात्मक अर्थलाई सम्मानका साथ बुझ्नु आवश्यक छ । भेटिनासाथ ढोग दियाँ भनेर जसको पनि पाउमा छुन त सकिँदैन होला । एक गीतमा भनेझैं नमस्ते ढोग दियाँ भनेर यसको महत्वलाई हल्का रुपमा पनि लिइँदैन। 

वैकल्पिक दृष्टिकोण र चेतना  

हामीलाई आफ्नो मौलिकता र परम्पराप्रति थप सचेत र संवेदनशील हुन आवश्यक छ । विभिन्न मानिसहरूको दृष्टिकोण र अनुभूतिको सम्मान गर्दै सांस्कृतिक शब्दहरूको मजाक बनाउनुभन्दा, तिनको गहिरो अर्थ बुझ्न र साझा गर्नु महत्त्वपूर्ण छ । “ढोग दियाँ” र यससँग सम्बन्धित संस्कृतिका पक्षलाई बुझेर त्यसको सम्मान गर्नु पर्छ, केवल मजाकको रूप लिने होइन ।

समाजमा परेका सकारात्मक र नकारात्मक असर 

सुदूर र कर्णाली प्रदेशका टिप्पणीकर्ताहरूले भनेजस्तै ढोग केवल आफूभन्दा ठूलो वा आदरणीय व्यक्तिलाई मात्र दिइन्छ। यसको सही प्रयोगले समाजमा एकता र श्रद्धा पैदा गर्छ भने गलत प्रयोगले सम्बन्धलाई बिगार्न सक्छ । 

सुदूरपश्चिमी समुदायले यस्तो शब्दको अनादर र मजाक गरेर आफ्नो सांस्कृतिक मूल्यमा चोट पुर्याउन चाहँदैन भन्ने कुरा स्पष्ट गरेका छन् । यसबाट हामीले प्रत्येक संस्कृतिको सम्मान र संरक्षण गर्नु हाम्रो कर्तव्य हो भन्ने सिक्नु पर्छ।

धेरैले यो शब्द लुकेको थियो अहिले प्रचारमा आयो भनेको पनि सुनिन्छ। तर यसरी प्रचारमा ल्याएर हल्का रुपमा लिएर हामी सबैलाई ढोग दिदैनौं, आर्शिवाद माग्दैनौं । आर्शिवाद दिदैनौं । ढोग दिनलाई विशेष सम्बन्ध वा रगतको नाता हुनैपर्छ ।